L globalne rekordy temperatury w 2015 i 2016 roku Według WMO (Światowej Organizacji Meteorologicznej) wywołały bezprecedensowy kryzys humanitarny, podwajając wpływ konfliktów zbrojnych jako przyczyny wysiedleń i migracji. To zjawisko zostało wywołane susze, udary cieplne, powodzie i pożary, wpływając na bezpieczeństwo żywnościowe i dostęp do wody pitnej dla ponad 60 milionów ludzi na całym świecie. Ponieważ w 2016 r. odnotowano najwyższe temperatury w historii, rosną obawy o to, co stanie się w nadchodzących latach.
Scenariusz kryzysu humanitarnego w latach 2015-2016
WMO ostrzegła, że rok 2016 był rokiem najcieplejszy rok w historii, a globalne temperatury przekroczyły nawet rekordy ustanowione w 2015 r. Wstępne dane wskazywały, że globalne temperatury w tym roku wyniosły ok. 1,2 stopnia powyżej poziomu przedindustrialnego. W okresie od stycznia do września 2016 r. średnia temperatura świata była o 0,88 stopnia wyższa od średniej referencyjnej ustalonej przez WMO na lata 1961-1990, która wynosi 14 stopni.
Bezpośredni wpływ zmian klimatycznych
Ekstremalne temperatury osiągnęły znaczny szczyt w pierwszych miesiącach 2016 r., głównie z powodu potężnego wydarzenia El Niño z lat 2015-2016. To zjawisko klimatyczne przyczyniło się do podniesienia temperatur i wywołało jeszcze większy wpływ w różnych regionach świata. Do najbardziej dotkniętych obszarów należała Azja Południowa i Wschodnia, gdzie fale upałów, pożary lasów i niszczycielskie powodzie miały ogromne konsekwencje. Te ekstremalne zjawiska pogodowe przyczyniły się do zniszczenia upraw, braku wody pitnej, a co za tym idzie, masowych wysiedleń ludności.
El Niño również spowodowało znaczny wzrost ciepło oceanu i w konsekwencji podniesienie poziomu morza i odbarwienie raf koralowych, poważnie wpływając na ekosystemy morskie. Zjawisko to było przyczyną innych katastrof meteorologicznych w 2016 roku, m.in Huragan Matthew, co spowodowało jeden z najpoważniejszych kryzysów humanitarnych na Haiti od trzęsienia ziemi w 2010 roku.
Konsekwencje dla bezpieczeństwa żywnościowego
Rosnące temperatury na świecie mają niszczycielski wpływ na rolnictwo i bezpieczeństwo żywnościowe. Według Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) w 60 r. ekstremalne zjawiska pogodowe związane ze zmianami klimatycznymi dotknęły na świecie ponad 2016 milionów ludzi, zwłaszcza w krajach rozwijających się.
W regionach takich jak afrykański Sahel długotrwałe susze i fale upałów zakłócają cykle rolnicze, wpływając na zbiory i powodując powszechny kryzys żywnościowy. W Senegalu opóźnione i nieregularne deszcze spowodowały poważne szkody w uprawach ryżu, kukurydzy i prosa, niezbędnych do utrzymania ponad 90% ludności wiejskiej.
Migracja i przymusowe wysiedlenia
Jednym z najbardziej niepokojących aspektów globalnego ocieplenia jest masowe przesiedlenia ludzi. W 2015 r. ekstremalne temperatury zmusiły do opuszczenia kraju ponad 19 milionów ludzi z regionów dotkniętych suszami, falami upałów i powodziami. Liczby te dwukrotnie przewyższają liczbę osób przesiedlonych w wyniku konfliktów i przemocy, które w 2015 r. dotknęły 113 krajów. Najbardziej dotknięte regiony to Azja Południowa i Wschodnia.
W krajach takich jak Kolumbia, zjawisko El Niño spowodowało skrajną suszę, która wpłynęła na produkcję rolną i spowodowała migrację tysięcy ludzi, których przetrwanie było uzależnione od tych upraw. Spowodowało to poważny kryzys żywnościowy i społeczny na tym obszarze, który wciąż walczy z niszczycielskimi skutkami tego zjawiska klimatycznego.
En Ameryka Środkowa, sytuacja nie była inna. Susze sieją spustoszenie w krajach takich jak Gwatemala, Honduras i Salwador, gdzie miliony ludzi nie mają bezpieczeństwa żywnościowego.
Wpływ na oceany i ekosystemy morskie
Ciepło oceanu wywołało także jedno z najbardziej niepokojących zdarzeń dla ekosystemów morskich: masowe blaknięcie raf koralowych. W niektórych częściach świata, np. w Wielkiej Rafie Koralowej w Australii, stopień blaknięcia koralowców sięgał 50%. Ma to wpływ nie tylko na ekosystemy morskie, ale także na rybołówstwo i bezpieczeństwo żywnościowe społeczności przybrzeżnych zależnych od tych zasobów.
Ponadto poziom mórz w dalszym ciągu się podnosił w wyniku rosnących temperatur. Zjawisko to zaostrzyło powodzie na wybrzeżach, narażając życie milionów ludzi na wyspach i w regionach przybrzeżnych na całym świecie.
Rola Porozumienia Paryskiego
Pośród tej zniechęcającej panoramy, Porozumienie paryskie w sprawie zmian klimatycznych, które weszło w życie w 2016 r., stanowi próbę rozwiązania problemu zmiany klimatu na poziomie globalnym. Porozumienie ma na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych i ograniczenie wzrostu globalnej temperatury do mniej niż 2°C w stosunku do poziomu przedindustrialnego, przy dodatkowym wysiłku, aby nie przekroczyć 1,5°C.
Pomimo zobowiązań podjętych przez państwa, wiele prognoz wskazuje, że osiągnięcie tego celu bez znacznie bardziej drastycznych działań jest mało prawdopodobne. Według raportów Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), aby utrzymać wzrost temperatury na poziomie 1,5°C, do 2 r. emisje CO45 musiałyby zostać zredukowane o 2030% w porównaniu z poziomem z 2010 r. Jednak wiele krajów nie wdraża niezbędnych środków aby osiągnąć ten cel.
Rok 2016 jest wyraźnym przykładem katastrofalnych skutków zmian klimatycznych, jeśli nie zostaną podjęte natychmiastowe działania. Fale upałów, takie jak te zarejestrowane w Australialub zapisy temperatur obserwowane w regionach takich jak Artic y Rosja, to tylko niektóre z oznak ciągłego nasilenia globalnego ocieplenia.
Ekstremalne warunki pogodowe przyczyniają się do większej bezbronności biedniejszych społeczności, które borykają się z coraz częstszym występowaniem trudnych zjawisk pogodowych, a brakuje im zasobów umożliwiających przystosowanie się lub łagodzenie ich skutków. W wielu przypadkach konsekwencje przekroczyły już granice możliwego do opanowania, powodując nowy kryzys humanitarny, który dotyka miliony ludzi na całym świecie.
Lata 2015 i 2016 to lata naznaczone bezprecedensowym wzrostem temperatur i ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Pilna potrzeba zajęcia się zmianą klimatu staje się coraz bardziej widoczna, a skutki dla najsłabszych grup społecznych podkreślają potrzebę szybszych i bardziej zdecydowanych działań na skalę światową.